برآورد منبع کانسار، فرآیندی چندبعدی شامل تحلیل داده، طراحی، مدلسازی، مطالعه آماری و محاسبه ریاضیاتی بوده و بنابراین نیازمند همکاری گروهی است. مهندسان معدن و زمینشناسان به صورت مستقیم و متخصصانی از دیگر زمینهها مانند متالورژی، کامپیوتر، آمار و غیره بسته به نیاز و حساسیت پروژه به عنوان مشاور همکاری میکنند. با این حال داشتن درک درستی از کل این فرآیند برای هر مهندس معدن و زمینشناس معدنی مفید و چه بسا که لازم است. از یک سو در بسیاری پروژههای کوچک و حتی متوسط به دلیل محدودیتهای کارفرمایی، تمام این فرآیند توسط یک متخصص انجام میشود. از سوی دیگر حتی در پروژههای بزرگ و گروهی نیز آگاهی از چهارچوب کار، امکان درک گروه و همکاری بهتر را فراهم میکند. خوشبختانه وجود نرمافزارهای کامپیوتری دستیابی به این هدف را آسانتر کرده است. برآورد نرمافزاری منبع کانسار شامل گامهای زیر است:
۱- گردآوری و سازماندهی دادههای اکتشافی
۲- طراحی مقطعهای زمینشناسی
۳- مدلسازی پیکره(های) ماده معدنی و توپوگرافی
۴- تحلیل آماری و زمینآماری دادههای اکتشافی
۵- مدلسازی بلوکی و تخمین ویژگیهای هدف (عیار و ...)
هدف این کتاب بیان چهارچوب نظری و اجرایی هر یک از این گامها و سپس آموزش اجرا روی یک پروژه فرضی به کمک نرمافزار است. تلاش کتاب حاضر این است که خواننده بتواند روششناسی رایج شرکتهای معدنی در طراحی و مدلسازی کانسارها را همراه با نکتههای حاصل از تحقیقات دانشگاهی دست کم یک دور روی دادههای فرضی تجربه کند.
فصل اول به یکسانسازی واژگان و طرح دو روششناسی برآورد منبع میپردازد.
در فصل دوم، مبانی گردآوری دادهها و سپس نحوه سازماندهی دادهها در قالب پایگاه داده آموزش داده شده است.
فصل سوم کتاب به مطالعه آماری و زمینآماری دادههای خام و شیوه تولید اطلاعات از دادهها (برای مثال اطلاعات روندهای احتمالی یا تفسیر ناهمسانگردی) اختصاص یافته است. نکتههای گفته شده در این فصل نیز روی دادههای فرضی آزمایش میشوند.
در فصل چهارم به آموزش اصول طراحی دوبعدی (مقاطع زمینشناسی) و سهبعدی (پیکرههای ماده معدنی) و همچنین ساخت مدل توپوگرافی پرداخته شده و همزمان این اصول در محیط نرمافزار اجرا میشوند.
سرانجام فصل پنجم کتاب شامل آموزش مبانی و اجرای مدلسازی بلوکی، الگوریتمهای تخمین و گزارش منبع کانسار است.
برای اجرای روششناسی مطرح در این کتاب از نرمافزار سورپک (Surpac) استفاده شده است. در پیوست «الف» مبانی کاربری نرمافزار سورپک و در پیوست «ب» آخرین تغییرات و امکانات آن تا سال ۲۰۲۲ شرح داده شده است. همچنین مجموعه دادههای مورد استفاده در هر فصل از نشانی github.com/sadeghi-amir/surpac-book قابل دریافت و تصویرها با کیفیت اصلی در همین نشانی قابل مشاهده است.
در پایان اشاره به این نکته ضروری است که هر یک از گامها در فرآیند برآورد منبع کانسار دارای جزئیات نظری و اجرایی بسیاری است که در این کتاب ممکن است بسیاری از این جزئیات برای سادهسازی بیان نشده باشند. امید نویسندگان این است که مخاطب علاقهمند بتواند در پایان مطالعه این کتاب پس از درک چهارچوب کار با یک دید آگاهانه، بسته به نیاز و مورد، مقالهها، کتابها و گزارشهای معدنی را کاوش و تجربه و دانش خود را در آن مورد بیشتر و بهتر کند.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |